Backdraft-ak erosotasuna eta IAQ arazoak sor ditzake
Jendeak egoitzetan ematen du denbora gehiena (Klepeis et al. 2001), barruko airearen kalitatea gero eta kezka handiagoa da. Barruko airearen osasun-zama nabarmena dela onartu da (Edwards et al. 2001; de Oliveira et al. 2004; Weisel et al. 2005). Egungo aireztapen estandarrak osasuna babesteko eta egoiliarren erosotasuna eskaintzeko ezartzen dira, baina gehiengoak ingeniaritzaren iritzian oinarritzen dira, justifikazio zientifikoaren existentzia mugatua dela eta. Atal honetan aireztapenerako beharrezkoak diren emaria kalkulatzeko egungo eta balizko metodoak deskribatuko dira eta dauden estandar garrantzitsuen ikuspegi orokorra emango da.
GIZA ISURUAK ETA KARBONO DIOXIDOA
Pettenkofer Zahl aireztapen estandarentzako oinarriak
Badirudi izerdia dela barruko airearen kalitatea hautematen den gorputz-usain iturri nagusia (Gids eta Wouters, 2008). Usainek ondoeza sortzen dute, askotan airearen kalitate ona usain eza dela hautematen baita. Kasu askotan, okupatzaileak gelara sartzen den norbaitek ongi hauteman ditzakeen usainetara ohitzen dira. Bisitatutako proba-panel baten epaia (Fanger et al. 1988) usainaren intentsitatea ebaluatzeko erabil daiteke.
Karbono dioxidoa (CO2) ez da etxeetako barruko airearen esposizioaren osasun eragile nagusia. CO2 pertsonen bioefluenteen markatzailea da eta usainaren eragozpenarekin erlazionatu daiteke. CO2-a eraikinen aireztapen-eskakizun ia guztien oinarria izan da Pettenkofer-en lanetik (1858). Onartu zuen CO2-a barruko maila normalean kaltegarria ez zela eta pertsonek detektatzen ez zuten arren, aireztapen estandarrak diseina zitezkeen kutsatzaile neurgarria zela. Azterketa horretatik, 1000 ppm-ko "PettekoferZahl" deritzona proposatu zuen CO2 maila maximo gisa, gizakien isurketen usainak saihesteko. Kanpoko kontzentrazioa 500 ppm ingurukoa suposatu zuen. Barnearen eta kanpoaren arteko CO2 aldea 500 ppm-ra mugatzea gomendatu zuen. Heldu batentzako 10 dm3/s-ko emariaren baliokidea da pertsona bakoitzeko. Zenbateko hori herrialde askotan aireztapen eskakizunen oinarria da oraindik. Geroago Yaglou-k (1937), Bouwman-ek (1983), Cain-ek (1983) eta Fanger-ek (1988) ikerketa gehiago egin zituzten CO2 markatzaile gisa oinarritutako "usain eragozpenak bultzatutako" aireztapen ikuspegiari buruz.
Orokorrean erabiltzen diren CO2 mugak espazioetan (Gids 2011)
Taula: Espazioetan orokorrean erabilitako CO2 mugak (Gids 2011)
Azken ikerketa batek adierazten du CO2k berak eragin dezakeela pertsonen errendimendu kognitiboan (Satish et al. 2012). Geletan, ikasgeletan eta zenbait kasutan bulegoetan, pertsonen errendimendua parametrorik garrantzitsuena bada, CO2 mailak aireztapen maila zehaztu beharko luke traba eta/edo erosotasuna baino. Errendimendu kognitiborako CO2an oinarritutako estandarrak garatzeko, esposizio maila onargarria ezarri beharko litzateke. Ikerketa honetan oinarrituta, 1000 ppm inguruko maila mantentzeak errendimenduan kalterik ez duela dirudi (Satish et al. 2012)
ETORKIZUNEKO AIREZTAZIO ESTANDARREN OINARRIAK
OSASUNTZAKO AIREZTAZIOA
Kutsatzaileak isurtzen dira edo okupatzaileek arnasten dituzten espazioan sartzen dira. Aireztapenak aukera bat eskaintzen du kutsatzaileak kentzeko esposizioa murrizteko, bai kutsatzaileak jatorrian kenduz, adibidez, sukaldeko kanpaiekin, edo etxeko airea diluituz etxe osoko aireztapenaren bidez. Aireztapena ez da esposizioak murrizteko kontrol-aukera bakarra eta baliteke egoera askotan ez izatea tresna egokia.
Osasunean oinarritutako aireztapen edo kutsatzaileak kontrolatzeko estrategia bat diseinatzeko, kontrolatu beharreko kutsatzaileak, barruko iturriak eta kutsatzaile horien indarrak eta etxebizitzan esposizio maila onargarriak izan behar dira. Europako Lankidetza Ekintza batek aireztapen-eskakizuna zehazteko metodo bat garatu zuen, kutsatzaile horien arabera barruko airearen kalitate ona lortzeko (Bienfait et al. 1992).
Kutsatzaile garrantzitsuenak barrualdean
Barruko airearen esposizioarekin lotutako osasun-arrisku kronikoak eragiten dituzten kutsatzaileak hauek dira:
• Partikula finak (PM2,5)
• Bigarren eskuko tabako-kea (SHS)
• Radon
• Ozonoa
• Formaldehidoa
• Akroleina
• Lizurrak/hezetasunari lotutako kutsatzaileak
Gaur egun ez dago iturrien indarguneei eta etxeetako esposizioari egindako ekarpen espezifikoei buruzko datu nahikorik osasunean oinarritutako aireztapen estandarra diseinatzeko. Iturrien ezaugarrietan aldakortasun handia dago etxetik etxeetara eta baliteke etxe baten aireztapen-tasa egokiak barneko iturriak eta okupatzaileen portaera kontuan hartu behar izatea. Etengabeko ikerketa eremua da. Etorkizuneko aireztapen estandarrak osasun-emaitzetan oinarritu daitezke aireztapen-tasa nahikoak ezartzeko.
EROSOTASUNEKO AIREZTAZIOA
Goian deskribatu bezala, usainek zeregin garrantzitsua izan dezakete erosotasunean eta ongizatean. Erosotasunaren beste alderdi bat erosotasun termikoa da. Aireztapenak erosotasun termikoan eragina izan dezake hoztuta,
aire berotua, hezetua edo lehortua. Aireztapenak eragindako turbulentzia eta airearen abiadurak hautematen den erosotasun termikoan eragina izan dezakete. Infiltrazio edo aire-aldaketa tasa handiek ondoeza sor dezakete (Liddament 1996).
Erosotasunerako eta osasunerako beharrezkoak diren aireztapen-tasak kalkulatzeak ikuspegi desberdinak behar ditu. Erosotasunerako aireztapena usain murrizketan eta tenperatura/hezetasuna kontrolatzean oinarritzen da gehienbat, eta osasunerako estrategia esposizioak murriztean oinarritzen da. Ekintza adostuetako jarraibideen (CEC 1992) proposamen bat erosotasunerako eta osasunerako beharrezkoa den aireztapen-tasa bereizita kalkulatzea da. Diseinurako aireztapen tasa handiena erabili behar da.
DAGOEN AIREZTAZIO-ESTANDRAK
ESTATU BATUAK AIREZTAZIO ESTANDARRAK: ASHRAE 62.2
American Society of Heating, Refrigerating and Air Conditioning Engineer-en (ASHRAE) Standard 62.2 Estatu Batuetan gehien onartutako egoitza-aireztapen estandarra da. ASHRAEk 62.2 Araua garatu zuen "Ventilation and Acceptable Indoor Air Quality in Low-Rise Residential Buildings" barruko airearen kalitatea (IAQ) arazoei aurre egiteko (ASHRAE 2010). Gaur egun ASHRAE 62.2 beharrezkoa da eraikuntza kode batzuetan, Kaliforniako 24 tituluan adibidez, eta praktika estandar gisa hartzen dute energia-eraginkortasuneko programa askotan eta etxeetako errendimenduko kontratistak trebatzen eta ziurtatzen dituzten erakundeek. Arauak kanpoko aire-aireztapen-tasa orokor bat zehazten du, lurzoruaren azaleraren (materialen isurpenen ordezkoa) eta logela kopuruaren (okupatzaileen isurien ordezkoa) eta bainugela eta sukaldeko ihes haizagailuak behar ditu. Oro har, estandarraren fokua aireztapen-tasa orokorra da. Nabarmendu hori barne barruko arriskuak etengabe isurtzen diren iturri banatuek, hala nola, altzarietako formaldehidoa eta gizakien bioefluenteak (usainak barne) eragiten dituztelako ideian oinarritu da. Egoitza osoko aireztapen mekanikoaren behar den maila arloko adituen iritzirik onenean oinarritzen zen, baina ez zen kutsatzaile kimikoen kontzentrazioen edo osasunaren inguruko beste kezka batzuen analisietan oinarritzen.
AIREZTAZIOAREN EUROPAKO ESTANDARRAK
Europako hainbat herrialdetan aireztapen estandar ugari daude. Dimitroulopoulou-k (2012) 14 herrialdetarako (Belgika, Txekiar Errepublika, Danimarka, Finlandia, Frantzia, Alemania, Grezia, Italia, Herbehereak, Norvegia, Portugal, Suedia, Suitza, Erresuma Batua, Norvegia, Portugal, Suedia, Suitza eta Erresuma Batua) taula formatuan dauden estandarren ikuspegi orokorra eskaintzen du. Herrialde bakoitzean egindako modelizazio eta neurketa azterketen deskribapena. Herrialde guztiek etxe osorako edo etxeko gela zehatzetarako emari-tasa zehaztu zuten. Aire-fluxua gutxienez estandar batean zehaztu zen honako gela hauetarako: egongela, logela, sukaldea, komuna, komuna Estandar gehienek gela azpimultzo baterako soilik zehazten zuten aire-fluxua.
Aireztapen-eskakizunen oinarria aldatu egiten da herrialde batetik bestera, pertsona kopuruaren, solairuaren azaleraren, gela kopuruaren, gela motaren, unitate motaren edo sarrera hauen konbinazioren batean oinarritutako eskakizunak. Brelih-ek eta Olli-k (2011) Europako 16 herrialdetako aireztapen estandarrak batu zituzten (Bulgaria, Txekiar Errepublika, Alemania, Finlandia, Frantzia, Grezia, Hungaria, Italia, Lituania, Holanda, Norvegia, Polonia, Portugal, Errumania, Eslovenia, Erresuma Batua). Etxe estandar multzo bat erabili zuten estandar horietatik kalkulatutako aire-truke-tasak (AER) alderatzeko. Etxe osorako beharrezko aire-fluxua eta zereginen aireztapena alderatu zituzten. Etxe osoko aireztapen-tasak 0,23-1,21 ACH bitartekoak ziren Herbehereetan eta Bulgarian baxuenak.
Gutxieneko barruko kanpaiaren ihes-tasa 5,6-41,7 dm3/s bitartekoa izan da.
Komunetatik gutxieneko ihes-tasa 4,2-15 dm3/s bitartekoa izan zen.
Bainugeletako ihes-tasa minimoak 4,2-21,7 dm3/s bitartekoak ziren.
Badirudi estandar gehienen artean adostasun estandarra dagoela etxe osoko aireztapen-tasa behar dela, aireztapen-maila gehigarri gehiagorekin, kutsatzaileak isurtzen dituzten jarduerak gerta daitezkeen geletan, hala nola sukaldeetan eta bainugeletan, edo jendeak denboraren gehiengoa ematen duen tokietan, hala nola. egongela eta logelak bezala.
ESTANDARRAK PRAKTIKAN
Etxebizitza berria eraikitzen da, itxuraz, etxebizitza eraikitzen den herrialdean zehaztutako baldintzak betetzeko. Beharrezko emari-tasa betetzen duten aireztapen-gailuak aukeratzen dira. Hautatutako gailuak baino gehiago eragin diezaioke emari-tasari. Haizagailu jakin bati atxikitako aire-atzera-presioak, instalazio desegokiak eta iragazkiak hondatuta, haizagailuaren errendimendua jaitsi daiteke. Gaur egun ez dago martxan jartzeko baldintzarik ez AEBetan ez Europako estandarretan. Martxan jartzea derrigorrezkoa da Suedian 1991az geroztik. Martxan jartzea eraikinaren benetako errendimendua neurtzeko prozesua da, baldintzak betetzen dituzten zehazteko (Stratton eta Wray 2013). Abian jartzeak baliabide gehigarriak behar ditu eta kostu debekutzat jo daiteke. Abian jartzea falta dela eta, baliteke benetako emariek agindutako edo diseinatutako balioak ez betetzea. Stratton et al-ek (2012) Kaliforniako 15 etxetan neurtu zituzten emari-tasak, eta aurkitu zuten bakarrak betetzen zuela ASHRAE 62.2 Estandarra erabat. Europan zehar egindako neurketek ere adierazi dute etxebizitza askok ez dituztela betetzen agindutako estandarrak (Dimitroulopoulou 2012). Abian jartzea indarrean dauden estandarrei gehitu behar zaie etxebizitzetan betetzen dela ziurtatzeko.
Jatorrizko artikulua
